Scheiding en kinderen

Als je gaat scheiden, blijf je samen de ouders van jullie kinderen. Hoe kun je er voor je kind zijn? Hoe reageren kinderen op een scheiding? Hoe kun je het best met de gevoelens van je kind omgaan? Wat doet een scheiding met jou als ouder en wat als je ruzie blijft houden? In dit artikel lees je hoe je je kind kunt steunen en beschermen.

Hoe vertel je een kind over een scheiding?

Het is meestal niet makkelijk om je kind(eren) te vertellen dat jullie gaan scheiden. Vertel samen dat jullie gaan scheiden. Kies hier een rustige plek voor en neem er de tijd voor.

• Vertel dat jullie als ouders gaan scheiden, maar dat jullie niet van je kind gaan scheiden. Dat jullie allebei van je kind houden en blijven houden. Wees daar duidelijk in.
• Geef ruimte voor en erkenning aan de gevoelens van je kind(eren).
• Betrek je kind niet in jullie problemen.
• Maak duidelijk wat de scheiding voor je kind betekent. Geef je kind de ruimte om daarin zijn eigen weg te vinden.

Informeer zelf de school, kinderopvang en eventuele verenigingen dat jullie gaan scheiden.

Hoe kan je kind reageren op de scheiding?

Kinderen reageren heel verschillend op een scheiding van hun ouders. De volgende reacties zijn mogelijk:

• Je kind kan schrikken, boos, bang of verdrietig worden.
• Je kind zich schuldig voelen, bang zijn dat het aan hem of haar ligt.
• Door de onzekerheid die door een scheiding ontstaat, kan je kind zich lastig gaan gedragen of juist heel stil worden. Sommige kinderen gaan zich weer ‘jonger gedragen’.
• Kinderen kunnen zich machteloos voelen en raken soms een deel van hun zelfvertrouwen kwijt.
• Een ouder kind kan zich schamen tegenover anderen.
• Een jonger kind begrijpt vaak niet wat het gaat betekenen. Maar ze kunnen er wel last van hebben als er ruzies zijn. Een jong kind kan gevoelens nog niet goed onder woorden brengen. Sommige kinderen krijgen last van angsten, lichamelijke klachten zoals buikpijn, of problemen op school.
• Soms verliest een kind het vertrouwen in de wereld om hem of haar heen. Vooral als alles verandert: als niet alleen je ouders uit elkaar gaan maar je ook moet verhuizen en naar een andere school moet. Dat kan een onveilig gevoel geven.
• De scheiding kan ook een opluchting zijn voor je kind, omdat er een einde komt aan de spanningen en ruzies in huis.

Gelukkig gaat het met de meeste kinderen na ongeveer twee jaar weer goed. Gezinnen zijn dan vaak gewend geraakt aan de nieuwe situatie en het nieuwe ritme. Andere dingen dan de scheiding worden belangrijker. Lees op NJi.nl welke gevolgen een scheiding nog meer kan hebben voor kinderen.

Hoe ga je om met de gevoelens en gedrag van je kind na een scheiding?

Je kunt je kind helpen en beschermen door het liefde en aandacht te geven. En open en eerlijk te zijn.

• Laat je kind vertellen over zijn of haar gevoelens en neem ze serieus. Ga er geen discussie over aan en zeg niet dat het zich zo niet hoeft te voelen. Hij of zij voelt zich nu eenmaal zo. Het is heel belangrijk dat een kind zich kan uiten. Zo voorkom je ook moeilijk gedrag.
• Vertel je kind dat het altijd vragen mag stellen, wanneer en hoe ingewikkeld ook. Dat helpt je kind het verlies een plaats te geven.
• Geef een paar keer per dag alle aandacht aan je kind. Laat het dan vooral over hem of haar gaan.
• Besef ook dat niet alle gedrag met de scheiding te maken heeft. Kinderen ontwikkelen zich ook gewoon verder. Ander gedrag hoort soms gewoon bij een nieuwe fase in het leven van een kind.
• Misschien kun je als ouder de gevoelens van je kind er niet bij hebben, omdat je het zelf heel moeilijk hebt met de scheiding. Kijk dan of je iemand anders kunt vinden, die je kind in deze moeilijke periode op kan vangen.

Hoe bescherm je je kind tegen de gevolgen van een scheiding?

Niet hoeven kiezen tussen ouders Een kind voelt zich verbonden met beide ouders en is meestal trouw aan allebei de ouders. Dat maakt een scheiding vaak moeilijk voor kinderen. Misschien heeft je kind het gevoel dat het moet kiezen tussen jullie. Of je kind is bang dat de andere ouder hem of haar mist. Oudere kinderen bemiddelen soms tussen hun ouders.

• Vraag je kind nooit om te kiezen. Je kind kan zich dan verscheurd of schuldig voelen. Dit kan ook invloed hebben op het gedrag van je kind.
• Geef je kind de ruimte om van beide ouders te houden. Zeg dus geen nare dingen over je ex-partner, ook al ben je zelf boos of verdrietig. Maak ook geen ruzie waar je kind bij is.
• Als ouders veel ruzie maken, zijn de gevolgen van een scheiding voor je kind groter. Een goede band met beide ouders vermindert de kans op problemen na scheiding. Het is heel belangrijk dat je kind goed contact kan hebben met beide ouders.

Vrienden blijven zien Kinderen van gescheiden ouders die goeie vrienden hebben, verwerken een scheiding makkelijker dan kinderen zonder echt goede vrienden. Het is dus het beste voor het kind als het kan blijven wonen waar het woonde. En het mogelijk te maken dat je kind zijn of haar vriend(en) blijft zien. Contact houden met familie Een kind verliest soms door de scheiding contact met een deel van de familie. Of het contact wordt minder of verandert. Het blijft voor kinderen belangrijk om (voor zover mogelijk) contact te houden met de familie van beide ouders. Al is het per brief, e-mail of telefoon als het niet anders kan. Blijven opvoeden Je kunt schuldgevoel hebben omdat je kind een scheiding door moet maken. Let er op dat je je kind niet gaat verwennen uit schuldgevoel. Dat helpt niet. Blijf in je rol als ouder, blijf opvoeden en grenzen stellen. Dat geeft houvast en veiligheid, en dat is belangrijk in een tijd waarin er zoveel verandert. Je hoeft niet heel streng te zijn, maar wel duidelijk. Fiona geeft in dit filmpje tips voor ouders die gaan scheiden:

Hoe houd je rekening met je kind bij de afspraken die jullie maken?

Als jullie als ouders apart gaan wonen en de zorg gaan verdelen, moet je een aantal afspraken maken. Die afspraken leggen jullie vast in het ouderschapsplan. Soms neemt één ouder de meeste zorg op zich, sommige ouders kiezen voor co-ouderschap. Het gaat er om wat past het best past bij jullie mogelijkheden en bij de kinderen.

• Het is belangrijk om je kinderen te betrekken bij de afspraken in het ouderschapsplan en rekening te houden met de wensen en meningen van je kind. Dit betekent niet dat er altijd gebeurt wat je kind wil. Want wat een kind wil, is niet per se het beste voor het kind. Jullie als ouders blijven verantwoordelijk. Kom je er samen niet uit? Haal er dan iemand bij die onafhankelijk mee kan kijken, bijvoorbeeld een mediator.
• Vertel je kind wanneer het bij wie het gaat wonen en leg de afspraken uit. Laat merken dat jullie het allebei eens zijn met de afspraken. Leg in gewone woorden uit waarom jullie dit zo besloten hebben. En laat je kind alle vragen stellen die het wil stellen.
• Jullie zijn en blijven samen de ouders van je kind. Blijf daarom in contact met je ex-partner als het over de kinderen gaat.
• Houd je aan de gemaakte afspraken. Werken ze niet? Overleg dan met elkaar hoe het anders kan.
• Laat je kind zelf beslissen welke persoonlijke spullen het meeneemt van de ene ouder naar de ander gaat. Dwing je kind niet om te blijven slapen als je kind dat niet wil.

In dit filmpje van Villa Pinedo geven jongeren tips aan gescheiden ouders:

Wat doet een scheiding met jou als ouder?

Of je nu zelf voor de scheiding hebt gekozen of niet, een scheiding betekent voor jou als ouder meestal ook een periode van veel emoties. Afscheid nemen van wat zo mooi begonnen is, kan erg pijnlijk zijn. Je verliest het samen zijn als gezin en als partners en misschien het toekomstbeeld dat je daarbij had. Soms raak je ook je veilige woonplek kwijt. Je kunt er ook financieel op achteruit gaan. Maar een scheiding kan ook opluchting brengen. Als je helemaal niet wilde scheiden, maar geen keus had, kan het extra moeilijk zijn om het te accepteren. Zoek volwassenen om je heen om mee te praten. Weet je geen vrienden of familieleden hebt met wie dat kan? Bespreek dan met de huisarts of bij de jeugdgezondheidszorg bij wie je terecht zou kunnen. Je kunt ook een begeleider zoeken op Kiesvoorhetkind.nl.

Wat als je ruzie blijft maken?

Soms lukt het ouders door hun eigen gevoelens niet om het belang van de kinderen op de eerste plaats te zetten. Door hun eigen boosheid, verdriet en stress kunnen ze niet goed samen ouder zijn en blijven ze ruzie maken. Herken je dat? Zoek dan hulp voor jezelf, bijvoorbeeld bij een psycholoog. Zo help je jezelf verder en voorkom je psychische problemen van je kind. Lees meer over zulke moeilijke scheidingen (ook wel vechtscheidingen of complexe scheidingen genoemd) in dit artikel van het NJi.

Welke begeleiding kun je krijgen rond een scheiding?

Zoek voor je kind en voor jezelf steun bij vertrouwde personen. Je kunt ook verschillende soorten professionele hulp en advies krijgen:

• Een mediator of advocaat kan helpen bij het maken van een ouderschapsplan.
• Een Kindbehartiger kan je kind (juridisch) ondersteunen bij het scheidingsproces.
• Op VillaPinedo.nl kun je een online workshop voor gescheiden ouders volgen. Je kind kan meedoen aan bijvoorbeeld Stoere Schildpadden (4 tot en met 6 jaar) en Dappere Dino’s (6 tot 8 jaar).
• Via Kiesvoorhetkind.nl kun je begeleiders vinden voor ouders en kinderen waarbij de belangen van het kind voorop staan.