Seksuele ontwikkeling 10 tot 12 jaar

Tussen 10 en 12 jaar kan je kind in de puberteit komen. Meisjes eerder dan jongens. Hun lichaam verandert en ze kunnen zich daardoor onzeker gaan voelen. Voor je kind is het fijn als hij of zij weet wat hem of haar te wachten staat. En dat jij er bent voor je kind. Hoe pak je dit aan?

Lichamelijke veranderingen in de puberteit

Bij de meeste meisjes begint de puberteit rond de 10,5 jaar (tussen 9 en 12 jaar). Jongens zijn gemiddeld 11 jaar (tussen 9 en 13 jaar) als ze gaan puberen. Je kind gaat groeien. Eerst de handen en voeten en dan in de lengte. Meisjes krijgen borsten, bredere heupen en de schaamlippen worden groter. Bij jongens groeien de penis en de ballen. Ook krijgen pubers haar onder hun oksels en rond de geslachtsdelen. Bij jongens beginnen ook baard en snorharen te groeien. En ze krijgen 'de baard in de keel'. Meisjes krijgen de eerste menstruatie, jongens de eerste zaadlozing. Er zijn dus allerlei lichamelijke veranderingen.

Onzeker over je lichaam

Meiden en jongens van deze leeftijd moeten vaak wennen aan hun nieuwe lichaam en aan de veranderingen. Ze vragen zich af of ze wel normaal zijn.  Ze gaan zich steeds meer vergelijken met leeftijdsgenoten.

Lichamelijke veranderingen in de puberteit kunnen kinderen onzeker maken over hun lichaam. Ze kunnen bijvoorbeeld last hebben van puistjes.

Ze zijn zich meer bewust van de verschillen tussen zichzelf en anderen. Zeg dat je kind trots mag zijn op zichzelf. Leg uit dat hun lichaam nog zal doorgroeien, in ieder geval tot 18 jaar. Vertel ook dat iedereen anders is, uniek en mooi.

Sommige tieners vergelijken zich met mensen in de media. Leg uit dat mensen in de media er vaak mooier uitzien, doordat ze veel make-up dragen of gefotoshopt zijn.

Soms verliefd en verkering

Je kind kan zich voor het eerst bewust worden van verliefde gevoelens of seksuele aantrekkingskracht voor iemand. In deze fase krijgen sommige kinderen hun eerste vriendje of vriendinnetje.

Fantasieën en gevoelens

Op deze leeftijd krijgen kinderen soms meer interesse in de volwassen seksualiteit. Ze fantaseren meer over liefde en seks en gaan op zoek naar informatie op televisie, online en in tijdschriften. Jongens fantaseren vaak iets eerder dan meiden over seks. Jongens doen dit ongeveer vanaf 11-12 jaar, meiden ongeveer een jaar later. Ook blijkt dat jongens vaker dan meiden fantaseren over seks. Vooral jongens zijn op deze leeftijd geïnteresseerd in seksuele beelden.

Gevoelens van seksuele opwinding zijn op deze leeftijd normaal en horen bij de seksuele ontwikkeling. Jongens kunnen op deze leeftijd opgewonden zijn en ook een erectie krijgen zonder dat ze dat willen. Ze voelen zich dan vaak ongemakkelijk. Vertel dat dit erbij hoort en dat hun vrienden dit ook hebben. Leg uit dat je het beste even kunt gaan zitten of weg kunt lopen, zodat anderen het niet zien. En vertel dat het niet altijd betekent dat je seksueel opgewonden bent. Het is gewoon een reactie van het lichaam.

Op deze leeftijd beginnen kinderen ook te fantaseren over wie ze leuk vinden. Dat kan iemand van hetzelfde of het andere geslacht zijn. We noemen dat ook wel seksuele voorkeur.

Masturbatie

Zowel jongens als meiden kunnen masturberen op deze leeftijd. Masturbatie wordt ook wel zelfbevrediging of soloseks genoemd. In deze levensfase kan je kind door  zijn of haar geslachtsdelen aan te raken ook klaarkomen. Masturbatie is niet schadelijk en past bij de seksuele ontwikkeling.

Op deze manier leren kinderen hun eigen lichaam kennen en leren ze wat ze wel of niet fijn vinden. Het kan ook een vorm ontspanning zijn. Het is belangrijk dat je kind weet dat dit normaal is en dat hij of zij zich hier niet voor hoeft te schamen.

Menstruatie en eerste zaadlozing

Sommige meiden kijken uit naar hun eerste menstruatie, het laat zien dat ze vrouw worden. Andere meiden zien er juist tegenop. Geef je dochter informatie over hoe het is om ongesteld te zijn, dan is ze voorbereid. Haal ook maandverband in huis.

Tussen 12-15 jaar krijgen jongens hun eerste zaadlozing. Het is goed om hen hierop voor te bereiden. Dan schrikken ze niet als hun onderbroek of bed plotseling nat is of er opeens sperma uit hun piemel komt tijdens een orgasme. Vertel je zoon wat hij kan doen als het bed nat is, dan is hij voorbereid.

Praten is belangrijk

Wanneer je het met je kind over seks wilt hebben, kan het zijn dat hij of zij er niet over wil praten met jou. Toch halen kinderen van 10 tot 12 jaar nog steeds de belangrijkste informatie over seks en puberteit van hun ouders.

Je kunt ook een boek geven over seks. Of kijk samen naar afleveringen van Dokter Corrie op Schooltv.nl of de serie Oogappels op NPOstart.nl.

Zie ook de tips van Fiona in het filmpje Seksuele voorlichting:

Je kind weerbaar maken

Je kind is steeds vaker zonder jou. Daarom is het belangrijk je kind weerbaar te maken. Leer je kind op het eigen gevoel te vertrouwen. Vertel dat hij of zij niet zomaar met andere mensen mee mag gaan, zonder dat jij het weet. Ook niet als het bekenden zijn. Vertel je kind dat je lijf van jezelf is en dat daar niemand aan mag komen als je dat niet wilt. Dat volwassenen nooit iets seksueels met kinderen mogen doen. En vertel dat het nooit de schuld van je kind is al hem of haar iets overkomt wat hij of zij niet wil. Laat merken dat je kind altijd bij jou terecht kan.

Online komt je kind van alles tegen

Vanaf 9 jaar worden kinderen vaker ongemakkelijk of schamen ze zich als ze naaktfoto's of filmpjes zien. Kinderen op deze leeftijd begrijpen dat bloot en tederheid privé zijn. Ze begrijpen nog niet wat porno is. Toch zien kinderen online vaak al van alles. Het is goed om daar over te praten. Vertel wat ze kunnen doen als ze online iets zien wat niet voor kinderen geschikt is.

Leg uit dat je kind van porno kunt schrikken, dat hij of zij het kan wegklikken en er met jou over kan praten. Vertel ook dat je het op deze leeftijd spannend of leuk kunt vinden om naar te kijken. Vertel dat porno niet bedoeld is voor kinderen, maar om volwassenen op te winden. Het is gespeeld en laat niet zien wat seks echt is.

Is je kind actief op social media? Maak dan duidelijke afspraken over wat je wel en niet op een profielpagina plaatst. Spreek af dat je kind geen onbekenden toelaat en mensen blokkeert die vervelende of rare vragen stellen.

Je puber kan op internet allerlei seksueel getinte foto's en filmpjes tegenkomen. Ook kunnen pubers zelf intieme foto's of filmpjes van zichzelf versturen. Praat hierover met je kind. Presentatrice Fiona en deskundige Ingvil de Haan van Rutgers, geven tips in dit filmpje:

Meer over seksuele voorlichting aan kinderen van 10-12 jaar

• Download op Seksueleopvoeding.info  de brochure ‘Relationele en seksuele ontwikkeling 9-15 jaar’.
• Seksueleopvoeding.info – over de fase 9-12 jaar over de prepuberteit.
• Pubergids.nl - voor  je kinderen van 10+.
• Boeken kunnen helpen om over liefde en seksualiteit te praten met je kind.
• Op Seksueleopvoeding.info/hoe vind je de brochures over relationele en seksuele ontwikkeling van kinderen ook in het Engels, Oekraïens en Arabisch. Turks en Spaans volgen nog.